Lan Ngọc Điểm được đánh giá là phong lan mọi người yêu thích nhất tại Việt Nam (hơn 15 năm trước).
Tuy nhiên, khoảng 2-3 năm sau đó…Khi các nhà vườn bắt đầu nhập khẩu các giống lan nước ngoài về.
Họ đã tạo nên cơn sốt “sính lan ngoại” thực sự trong cộng đồng chơi lan.
Dĩ nhiên, mình cũng không nằm ngoài phần đông đó!
Vào thời điểm ấy, mình thực sự bị hạ gục bởi các màu sắc đa dạng của các loại lan: Hồ điệp, Dendro hay Cattleya,… Và chỉ mong sao có tiền, để mua chúng về chiêm ngưỡng cho thỏa thích.
Thế nhưng, trong 1 cuộc triển lãm hoa lan nghệ thuật, được tổ chức cùng năm. Các loại lan ngoại đã không thể giành giải nhất, như nhiều người vẫn nghĩ.
Mà vinh quang chiến thắng lại thuộc về 1 loại lan khá nổi tiếng của nước ta. Đó chính là: hoa lan Ngọc Điểm
Chiến thắng của lan Ngọc Điểm không chỉ xứng đáng. Mà còn làm mình và rất nhiều người thức tỉnh về giá trị thực của hoa lan nước nhà.
Vậy nên, trong bài viết hôm nay. Nghiện Lan xin giới thiệu đến các bạn, những kiến thức thú vị về giống lan Ngọc Điểm (hay Đai Châu) nổi tiếng này.
Những tên gọi thú vị khác của lan Ngọc Điểm
Hoa lan Ngọc Điểm (Rhynchostylis gigantea) được Lindley phát hiện, và mô tả lần đầu vào năm 1896.
Loài lan này phân bố ở khá nhiều quốc gia như: Thái Lan, Myanmar, Campuchia, Lào và Việt Nam.
Đặc biệt, ở Việt Nam, loại lan này được yêu thích từ Bắc vào Nam. Và được xem như là “quốc hồn, quốc túy” của lan rừng đất Việt.
Thế nên, không quá khó hiểu khi Rhynchostylis gigantea có rất nhiều tên gọi khác nhau, ở mỗi vùng miền.
Bạn có thể chọn các tên gọi dưới đây để nói về loài lan này (miễn là bạn thích).
Lan Đai Châu
Đây là tên gọi mà mình thấy rất phổ biến ở miền Bắc. Theo nhiều người chia sẻ thì…
Cách gọi này để mô tả chùm hoa của cây lan đẹp lung linh, như những chuỗi ngọc khi sắp nở.
Lan Nghinh Xuân
Đối với khu vực miền Trung, thì hầu hết mọi người đều gọi là lan Nghinh Xuân.
Có lẽ, với cá tính chân chất, không cầu kì. Nên người miền Trung đã chọn luôn đặc tính nở vào dịp Tết, để đặt tên cho loài lan này.
Phong lan Ngọc Điểm
Phong lan Ngọc Điểm là cách gọi phổ biến nhất ở miền Nam.
Theo như mình được biết: Cách gọi này dựa vào mặt hoa của cây lan khi hé nở. Chính vì hoa của nó khum lại quanh nhụy như đang ôm lấy châu ngọc, nên mới có cách gọi này.
Lan Lưỡi Bò
Đây là tên gọi mình thấy ít người dùng nhất khi nói về giống lan này.
Cũng phải thôi! Bởi lẽ, tên gọi này xuất phát từ những người đồng bào vì họ cho rằng: những chiếc lá của lan khi còn bé rất giống lưỡi bò.
Phong lan Me
Đây là tên gọi khác khá phổ biến của Ngọc Điểm ở Sài Gòn hơn chục năm về trước.
Cách gọi này xuất phát từ việc: Trước đây người dân Sài Gòn rất thích ghép loại lan này lên cây me, để tạo cảnh quan và tiện chăm sóc.
Lan Tai Trâu
Mặc dù, “Lan Tai Trâu” xuất phát từ việc đọc sai phát âm (từ “Đai Châu” bị đọc chệch âm sang “Tai trâu”). Tuy nhiên, tên gọi này đến nay vẫn còn rất nhiều người sử dụng.
Cách nhận biết lan Ngọc Điểm như một chuyên gia
Không khó để bạn nhận biết lan Ngọc Điểm nếu đã nhìn qua vài lần. Tuy nhiên, vẫn có nhiều người nhầm lẫn nó với lan Ngô Đồng hoặc lan Đuôi Chồn nếu không tinh ý.
Để không xảy ra tình trạng như trên, mình xin chia sẻ chút kinh nghiệm để bạn có thể nhận biết đúng về cây lan này.
Nhận biết qua thân lá
Quan sát thân lá chính là 1 phương pháp rất hay để bạn có thể phân biệt Ngọc Điểm với lan Ngô Đồng hoặc lan Đuôi Chồn.
Cụ thể là:
- Thân của lan Ngọc Điểm có dạng trụ tròn đường kính từ 1,3 – 1,8cm, được bao bọc bởi các bẹ lá mọc đối xứng, san sát nhau.
- Khi còn tơ thân của lan Ngọc Điểm có màu xanh non, xanh thẫm hoặc xanh ngả vàng. Nhưng khi về già tại cát đốt rụng lá, thân sẽ có màu xám tro hoặc xám đen.
- Bản lá của lan Ngọc Điểm to, dày vì tích trữ rất nhiều nước để giúp cây chịu nắng. Nếu chăm sóc tốt, bản lá có thể to bằng bàn tay, điều mà lan Ngô đồng hoặc Đuôi chồi không bao giờ đạt được.
- Dọc theo chiều dài của lá Ngọc Điểm, ở cả mặt trước, mặt sau có các kẻ sọc sáng rõ rệt hơn nhiều loại lan khác.
- Mặc dù lan Ngọc Điểm cũng có đỉnh lá chia thùy, nhưng đỉnh lá của nó lại hơi tròn chứ không nhọn như lan Ngô đồng hay lan Đuôi Chồn.
Ngoài ra nếu bạn quan sát kỹ lá Ngọc Điểm, bạn cũng có thể phân biệt được Ngọc Điểm rừng Buôn Đôn (hàng Vip), với Ngọc Điểm Thái.
Cụ thể là:
- Ngọc Điểm rừng Buôn Đôn, có lá dày và cứng cáp hơn lá Ngọc Điểm Thái rất nhiều.
- Lá Ngọc Điểm rừng Buôn Đôn thường có màu hơi ngả vàng, có vài chấm tím và vân sọc rất sáng. Trong khi đó, lá Ngọc Điểm Thái thường có màu xanh mướt mát không có chấm tím và vân sọc rất mờ.
Nhận biết qua hoa
Bạn có thể dễ dàng nhận biết hoa lan Ngọc Điểm bằng cách quan sát hoa của chúng.
Cụ thể là:
- Hoa lan Ngọc Điểm có ngồng hoa không quá dài như lan Đuôi cáo. Tuy nhiên các bông hoa mọc rất đều và san sát nhau.
- Mặt hoa của lan Ngọc Điểm có 5 cánh đều tự nhiên, hơi khum lại như chiếc cốc và thường có màu trắng, đốm tím tinh tế.
Cách trồng lan Ngọc Điểm mới mua về chi tiết
Thời điểm trồng
Theo kinh nghiệm của mình, thì thời điểm trồng lan Ngọc Điểm tốt nhất là vào cuối xuân (tháng 3, tháng 4).
Trong thời gian này, cây đã tàn hoa, kèm theo đó nhiệt độ ấm áp, cùng độ ẩm cao… sẽ giúp cây nhanh bén rễ và ra lá mới.
Ngoài ra bạn cũng có thể ghép lan vào mùa hè. Tuy nhiên, bạn cần che nắng giảm 50 – 70% và tưới nước thường xuyên để giữ ẩm thì cây mới dễ ra rễ.
Chọn cây giống phù hợp
Hoa lan Ngọc Điểm là loài sinh trưởng khá chậm. Mỗi năm, nếu chăm sóc tốt thì cây cũng chỉ mọc chỉ từ 2 – 3 lá.
Vậy nên, bạn hãy chọn các cây có từ 5 cặp lá trở lên, thì quá trình thuần sẽ nhanh chóng và tiết kiệm thời gian hơn.
Ngoài ra, nếu bạn không dư giả tiền bạc thì có thể mua cây giống 2,5 cặp lá (2 cặp lá và 1 lá đang mọc).
Đây cũng là khởi đầu khá tốt, khi mà thị trường lan ngày càng đắt đỏ như hiện nay.
Xử lý cây giống
Ngọc Điểm khi mua về, bạn nên cắt tỉa hết rễ hư, rễ quá dài trước khi trồng. Vì công đoạn này sẽ giúp cho các cây giống hạn chế lây lan bệnh tật cho nhau.
Tiếp theo, bạn hãy treo ngược cây giống và không tưới nước từ 2 – 3 ngày.
Trong thời gian này, bạn hãy quan sát xem cây có hiện tượng thối nhũn không. Từ đó, có biện pháp cách ly và xử lí kịp thời các cây bị nhiễm bệnh.
Nếu chẳng may chúng có hiện tượng bị thối trước khi trồng thì bạn xử lý như sau:
- Hãy cắt sát hết chỗ thúi và ngâm với nước vôi trong từ 1 đến 2 tiếng.
- Sau đó dùng keo liền sẹo để bị vết cắt là cây sẽ sớm lành vết thương.
Ngâm cây giống
Các nhà vườn sẽ có cách xử lý cây giống, bằng các loại thuốc khác nhau. Riêng mình thì thường dùng hỗn hợp: Ridomil Gold, Regent, B1 và N3M để ngâm lan (liều lượng như trên bao bì).
Cách thực hiện vô cùng đơn giản như sau:
- Bạn hãy hòa hỗn hợp trên và cho toàn bộ cây giống vào ngâm từ 15 – 20 phút.
- Sau đó vớt lan giống ra để ráo và treo cao trở lại.
Quá trình ngâm này, sẽ giúp cây loại bỏ được các loại sâu bệnh và có thêm dưỡng chất để ra rễ mới.
Treo cao chờ rễ mới
Không giống như các loại lan khác! Cây lan Ngọc Điểm rất dễ bị rụng chân lá, nếu đem đi trồng ngay.
Vậy nên, bạn cần treo cao nơi thoáng mà và duy trì việc tưới nước để cây không bị rụng chân lá.
Hàng tuần, ngoài việc duy trì tưới nước cho cây lan. Bạn cần phun thêm thuốc B1, kết hợp với N3M để cây mau ra rễ.
Quá trình trên cần duy trì từ 10 – 20 ngày thì cây sẽ bắt đầu ra rễ. Khi cây đã nhú các rễ non từ 2 – 3 cm thì bạn đã có thể mang cây đi ghép lên giá thể.
Giá thể trồng Ngọc Điểm phù hợp
Lan Ngọc Điểm là loại lan không kén giá thể. Do đó, bạn có thể sử dụng gỗ lũa, vỏ thông, than, hay dớn,.. để làm giá thể đều được.
Cá nhân mình thì thích ghép lên gỗ lũa, vì giá thể này có tính thẩm mỹ cao và rất bền nên lâu phải thay.
Bạn có thể chọn các giá thể khác nhau, nhưng nhớ đảm bảo phải sạch sẽ và đã qua xử lí để hạn chế bệnh tật cho lan.
Tiến hành ghép lan Ngọc Điểm lên giá thể
Vật tư chuẩn bị
Như đã nói ở trên, mình rất có cảm tình với gỗ lũa khi ghép lan Ngọc Điểm. Vậy nên các vật tư cần thiết mà bạn nên chuẩn bị trước khi ghép là: máy khoan, đũa gỗ, đinh, búa, kéo, cưa tay, dây rút, ống ti ô,….
Bạn nhớ chuẩn bị các vật dụng thật kỹ, để đỡ mất công đi kiếm nhiều lần nhé!
Yêu cầu kỹ thuật khi ghép
Ghép lan đúng kỹ thuật là bước cần thiết để bạn có giò lan thẩm mỹ, và khỏe mạnh. Để ghép đúng kỹ thuật bạn cần lưu ý 2 điểm sau:
Ghép đúng chiều
Quan sát ngồng hoa cũ nghiêng về hướng nào, thì ghép cây về hướng đó để sau này hoa mới dễ thoát khỏi kẽ lá, mà đâm ra ngoài.
Nếu cây chưa có từng nở hoa, thì nên ghép theo chiều mà cây có xu hướng nghiêng ra để đón nắng.
Ghép đúng khoảng cách
Nếu bạn ghép nhiều cây giống lên một giá thể, bạn nên phân chia khoảng cách ghép hợp lí để cây vừa khỏe, vừa đẹp mắt.
Theo đó, các cây có ngọn nhỏ nên được ghép ở trên, các cây có ngọn lớn thì nên ở dưới. Sau này, các cây ngọn nhỏ nhận được nhiều ánh sáng hơn và sẽ phát triển bắt kịp cây bên dưới.
Cách thực hiện chi tiết
Dùng máy khoan để khoan lỗ mồi gần các vị trí cần ghép lan.
Lấy đũa gỗ đóng ngập vào các lỗ đã khoan, để tạo điểm tựa buộc lan.
Tiếp theo, bạn dùng dây rút đã chuẩn bị sẵn và thít chặt cây giống vào đũa gỗ đã đóng theo chiều phù hợp như hướng dẫn ở trên.
Đối với một số vị trí cần điểm tựa, nhưng không thể khoan lỗ, bạn có thể lấy đinh để thay thế cho đũa gỗ. Tuy nhiên, đừng quên dùng ống ti ô để bịt đầu đinh lại, nhằm giúp lan tránh bị nhiễm độc rỉ sét.
Ngọc Điểm được cắt tỉa dây buộc và đũa gỗ thừa 1 cách gọn gàng, sau khi ghép thì có thể mang lan ra giàn treo để chăm sóc hàng ngày.
Cách chăm sóc lan Ngọc Điểm khoa học
Lan Ngọc Điểm chịu hạn rất tốt, nhưng nó lại thích độ ẩm và sự thông thoáng. Thế nên theo kinh nghiệm của mình thì bạn cần lưu ý các điểm sau.
Về lưới che
Bạn nên có mái che lưới Thái Lan loại tốt 2 lớp vào mùa nắng và 1 lớp vào mùa mưa để đảm bảo độ ẩm và ánh sáng cho lan.
Về việc tưới nước
Bạn nên tưới nước 3 lần/ 1 ngày vào mùa khô; 2 lần/ 1 ngày vào mùa mưa, để cây có đủ nước, nhưng không bị úng.
Ngoài ra, vào thời điểm mùa nghỉ (thời điểm cây rụng hoa kéo dài, cho đến lúc rễ mới khác xuất hiện), thì chỉ cần tưới nước 1 lần/ 1 ngày là đủ.
Về chế độ phân bón
Mình thường hay sử dụng 100% phân vô cơ để bón cho lan. Vì mình thấy rằng cây Ngọc Điểm khi bón phân hữu cơ chưa xử lí kỹ rất dễ bị nấm bệnh.
Phân sử dụng hàng tuần
Các loại phân mình hay sử dụng hàng tuần là: Growmore 30-10-10 Te và 20-20-20 Te.
Liều lượng pha thì bạn có thể căn cứ như trên bao bì và kết hợp thêm B1.
Tần suất xịt thì các bạn nên xen kẽ 2 tuần/ 2 lần, thì đổi cho nhau để lan nhận đủ chất dinh dưỡng cần thiết.
Phân sử dụng mùa hoa
Các loại phân mình hay bón cho cây khi bước vào mùa hoa là Growmore 6-30-30 Te và 15-20-30 Te.
Thông thường, mình sẽ bón vào tháng 11 âm lịch để thúc cây nở hoa đúng Tết.
Tần suất phun là sử dụng luân phiên 1 tuần/ lần kết hợp cùng với B1.
Khi cây bắt đầu nảy nụ hoa, thì mình ngừng hẳn phun thuốc.
Phòng bệnh hiệu quả cho lan Ngọc Điểm
Hoa lan Ngọc Điểm khi mới trồng còn khá yếu ớt, nên vẫn có thể bị các loại sâu bệnh, nấm mốc, vi khuẩn tấn công.
Để đảm bảo cây sớm ra rễ, ra lá mới khỏe mạnh thì bạn nên:
- Phun định kỳ xen kẽ các loại thuốc phòng trị bệnh như: Boocdo, Ridomil Gold, Tilt Super…theo chu kỳ 2 tuần/1 lần vào mùa mưa; 1 tháng/1 lần vào mùa khô.
- Khi cây đã bám chắc rễ, và mọc thêm lá mới đầu tiên thì bạn có thể điều chỉnh 2 tháng phun 1 lần, hoặc lâu hơn tùy theo điều kiện thực tế tại vườn.
- Ngoài ra, việc thường xuyên kiểm tra vườn, thông nước đọng, dọn dẹp cỏ rác,…là chiến lược cực kì thông minh, để vườn lan của bạn luôn khỏe mạnh, và ít sâu bệnh.
Vậy là, chỉ cần dành chút tâm huyết cho loài lan Ngọc Điểm như mình đã hướng dẫn. Bạn sẽ có những giò lan Ngọc Điểm tuyệt đẹp, để trang hoàng cho những dịp Tết Nguyên Đán rồi đấy!